เห็ดเป็นกลุ่มของเชื้อราชนิดหนึ่ง ซึ่งเกิดจากเชื้อรามารวมกลุ่มกันเป็นกระจุกจนกลายเป็นดอกเห็ด ปกติเห็ดจะเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม แต่ในปัจจุบันสภาพแวดล้อมถูกทำลาย ป่าไม้ที่เคยเขียวชอุ่มให้ความชุ่มชื่นแก่แผ่นดินอันเป็นถิ่นกำเนิดของเห็ดนานาชนิดได้ถูกทำลายด้วยมือของมนุษย์ กอปรกับประชากรได้เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว จึงทำให้ปริมาณของเห็ดธรรมชาติไม่เพียงพอต่อความต้องการของมนุษย์ แต่มนุษย์ก็มีความชาญฉลาดได้มีการศึกษา คิดค้นและทำการทดลองเพาะเห็ดชนิดต่างๆเพื่อให้เพียงพอต่อการบริโภค การเพาะเห็ดจึงกลายเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้กับผู้ประกอบการเป็นอย่างดี อย่างเช่น นายพรเทพ และนางบุญธรรม แว้นแค้น สองสามีภรรยา แห่งบ้านหนองขอน ตำบลหนองช้าง อำเภอเมืองอุบลราชธานี

นายพรเทพ แว้นแค้น ได้เล่าความหลังในการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือนให้ฟังว่า ครอบครัวของตนเองมีอาชีพหลักคือการทำนาข้าว ซึ่งสามารถทำได้เพียงฤดูกาลเดียวพอหลังการเก็บเกี่ยวก็ไม่มีงานทำ ได้มองเห็นฟางในนาข้าวที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์และบางปีถูกไฟเผาทิ้ง จึงคิดวาน่าจะนำมาเพาะเห็ดฟาง ในตอนแรกได้ซื้อเซื้อเห็ดฟางมาจากตลาดแล้วมาเพาะเห็ดฟางแบบกองเตี้ย แต่ไม่ประสบผลสำเร็จเนื่องจากเห็ดฟางออกดอกน้อย อีกสาเหตุหนึ่งคือขาดความรู้และทักษะในการเพาะเห็ด เพือเป็นการหาความรู้เพิมเติมจึงได้เดินทางไปดูงานในการเพาะเห็ดของญาติพี่น้องที่อำเภอพนมไพร จังหวัดร้อยเอ็ด และอำเภอราษีไสล จังหวัดศีรสะเกษ ซี่งเป็นการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือน หลังจากกลับมาจากดูงานแล้วก็ได้ตัดสินใจสร้างโรงเรือนเพาะเห็ด ด้วยเงินทุนที่มีอยู่ 10,000 บาท ปัจจุบันมีโรงเรือนเพาะเห็ดขนาดกว้าง 4 เมตร ยาว 12 เมตร จำนวน 3 โรงเรือน สามารถผลิตเห็ดฟางได้ 600 กิโลกรัมต่อสัปดาห์

นางบุญธรรม แว้นแค้น ได้เปิดเผยถึงเคล็ดลับและสูตรเด็ดในการเพาะเห็ดฟางในโรงเรือนให้ออกดอกดกว่า สูตรการหมักวัสดุเพาะที่มีส่วนผสมของกากมันสำปะหลัง 25 กระสอบปุ๋ย รำอ่อน 25 กิโลกรัม สารอีเอ็มพร้อมกากน้ำตาล 1 ลิตร ปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 3 กิโลกรัม ปูนขาว 2 กิโลกรัม ปุ๋ยคอก 10 กระสอบปุ๋ย นำมาผสมให้เข้ากันแล้วรดด้วยน้ำสารอีเอ็ม โดยหมักไว้นอกโรงเรือนสามคืน หลังจากนั้นให้นำฟางข้าวที่แช่น้ำไว้หนึ่งคืนวางรองพื้นตามชั้นในโรงเรือนโดยให้มีความหนาประมาณ 2 เซ็นติเมตร แล้วนำส่วนผสมของกากมันสำปะหลังมาวางทับให้มีความหนาประมาณ 3 เช็นติเมตร แล้วนำรำอ่อนจำนวน 25 กิโลกรัมโรยทับแล้วรดน้ำใช้ชุ่ม ปิดผ้าพลาสติกโรงเรือนปล่อยไอน้ำเข้าอบให้ได้อุณหภูมิ 70 องศาเซ็นเซียส นาน 5 ชั่วโมง แล้วปล่อยให้เย็น ต่อจากนั้นนำเชื้อเห็ดฟางมาโรยให้ทั่วแปลง โดยหนึ่งชั้นจะใช้เชื้อเห็ดฟาง 16 ถุง แล้วรดน้ำพอชุ่มปิดโรงเรือนไว้ 3 วัน แล้วรดน้ำให้เปียกเพื่อเป็นการตัดเชื้อเห็ดให้เกิดเป็นดอกเห็ด แล้วเปิดช่องระบายอากาศ หลังจากนั้น 7 วัน ก็สามารถเก็บดอกเห็ดได้ โรงเรือนหนึ่งสามารถเก็บดอกเห็ดฟางไว้ 200 กิโลกรัม ขายในราคากิโลกรัมละ 40 บาท ขณะนี้ผลผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้บริโภค นอกจากจะขายดอกเห็ดล้ววัสดุเพาะเห็ดยังสามารถนำมาทำเป็นปุ๋ยหมักและขายในราคาโรงเรือนละ 500 บาทอีกด้วย

การเพาะเห็ดฟางในโรงเรือนถึงแม้จะมีการลงทุนมากในระยะแรกที่สร้างโรงเรือน แต่ผลผลิตของดอกเห็ดที่ได้จำนวนมากและที่สำคัญสามารถเพาะได้ตลอดทั้งปี จึงเป็นอีกอาชีพหนึ่งที่สร้างงาน สร้างเงินให้กับเกษตรกรเป็นอย่างดี

อรัญ สิงห์คำ